Poniżej prezentuję opisy drzew i krzewów stosunkowo mało popularnych w kraju. Podaję dane w oparciu o literaturę oraz własne obserwacje, pomiary w arboretach i kolekcjach prywatnych. Główny nacisk w opisach położyłem na przydatność do uprawy poszczególnych gatunków w kraju oraz na rozmiary jakie mogą one u nas osiągnąć.
Jodła (Abies L.)
Jodła balsamiczna (Abies balsamea (L.) Mill.) naturalnie rośnie w Kanadzie i północno-wschodniej części USA. W naszym kraju osiąga wysokość do 15-20 m (choć znane były okazy nawet o wysokości 30 m) i średnicę korony 6-8 m. Charakteryzuję się wąską, strzelistą koroną zbliżoną formą do świerka serbskiego oraz ciemno zielonym zabarwieniem igieł. Uprawa możliwa na terenie całego kraju, choć ze względu na wymagania klimatyczne optymalne warunki do wzrostu znajduje w północno-wschodniej części kraju.. W naturze znosi temperatury do -45 st. C. W ojczyźnie drzewo cenne gospodarcze – drewno stosowane w przemyśle celulozowym, żywica „balsam kanadyjski” wykorzystywana optyce.
Jodła syberyjska (Abies sibirica Ledeb.) naturalnie występuje na Uralu oraz w południowo-zachodniej i północno-wschodniej Syberii. W naszym kraju osiąga wysokość 5-16m i 2-6 m średnicy korony. Najlepsze warunki klimatyczne dla uprawy tego gatunku panują w północno-wschodniej Polsce oraz na pogórzu i Pomorzu. Często cierpi od wiosennych przymrozków, choć jest gatunkiem bardzo odpornym na zimowe mrozy, nie znosi suszy i nadmiernego nasłonecznienia. Olejek pozyskiwany z tej jodły ma właściwości lecznicze.
Klon (Acer L.)
Klon okrągłolistny (Acer circinatuim Pursh.) naturalnie występuje na zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej od Kolumbii Brytyjskiej po Kalifornię, porasta żyzne doliny rzek. U nas osiąga 6-8 m wysokości i 4-6 m średnicy korony. Gatunek charakteryzujący się oryginalnymi, jasnozielonymi liśćmi w zarysie okrągłymi z 7-9 regularnymi klapami. Gatunek blisko spokrewniony z klonami azjatyckimi (palmowym, japońskim, ussyryjskim i Shirosawy). Rośnie dość szybko i jest odporny na mróz.
Klon strzępiastokory, cynamonowy (Acer griseum Pax.) naturalnie występuje na terenie Chin. U nas rośnie krzewiasto lub tworzy małe drzewa do 8 m wysokości i 6 m średnicy korony. Charakteryzuje się brązową, łuszczącą się korą, podobną do lasek cynamonu, na pniu i grubszych gałęziach. Liście są trójlistkowe. Rośnie dość wolno jak na przedstawiciela rodzaju Klon. W uprawie amatorskiej bardzo rzadko spotykany, gatunek warty rozpowszechnienia ze względu na swoje walory dekoracyjne. Uprawa gruntowa możliwa na terenie całego kraju pozo obszarami o najsurowszych zimach.
Klon Grossera (Acer grosserii (Pax) de Jong) naturalnie występuje w Chinach. U nas dorasta do 6-10 m wysokości i 4-8 m średnicy korony. Charakteryzuje się ciemnozielonymi liśćmi z dwiema małymi klapami z boku, podobnymi do liści czereśni. Na korze charakterystyczne „wapienne wykwity”. Często uznawany za podgatunek klonu Dawida (A. davidii Frach). Drzewo o malowniczym kulisto-rozłożystym pokroju. Wzrost dość szybki.
Klon Henrego (Acer henryi Pax.) naturalnie występuje w Chinach. U nas tworzy małe drzewka do 6 m wysokości i 6 m średnicy korony. Charakteryzuje się liśćmi złożonymi z trzech listków, bardzo dekoracyjnymi o ząbkowanych brzegach, młode liście czerwono nabiegłe, starsze intensywnie zielone, matowe. Pędy czerwone, potem kawowe. Wzrost dość szybki. Uprawa gruntowa możliwa na terenie całego kraju pozo obszarami o najsurowszych zimach.
Klon mono odmiana strzępolistna (Acer mono Maxim = A. pictum Thunb. var. laciniata) naturalnie występuje na obszarze północno-wschodnich Chin, Korei oraz na Rosyjskim Dalekim Wschodzie. U nas osiąga do 10 m wysokości i 8 m średnicy korony, na glebach żyznych rośnie dość szybko – roczne przyrosty mogą osiągnąć długość nawet 1m. Odporny na mróz. Bardzo rzadko spotykany w uprawie poza arboretami i ogrodami botanicznymi. Charakteryzuje się liśćmi złożonymi z 5-7 klap, klapy są dodatkowo ponacinane, liście są błyszczące, soczyście zielone, jesienią przebarwiają się na żółto, pomarańczowo lub karminowo.
Klon francuski (Acer monspessulanum L.) naturalnie występuje w południowej Europie oraz w północnej Afryce. W naszym kraju osiąga 3-10 m wysokości i 3-8 m średnicy korony. Uprawa gruntowa możliwa na obszarach o najłagodniejszych zimach - pas wybrzeża, okolice Szczecina, Wrocławia. Gatunek odporny na suszę ale wrażliwy na niskie temperatury zimą. Rarytas dla kolekcjonerów, liście małe, bardzo dekoracyjne.
Klon ussyryjski (Acer pseudosieboldianum (Pax) Kom. = A. sieboldianum var. mandshuricum Maxi.) naturalnie występuje na obszarze północno-wschodnich Chin, Korei oraz na Rosyjskim Dalekim Wschodzie. U nas dorasta do 8 m wysokości i 6 m średnicy korony, tworzy duże krzewy lub małe, wielopienne drzewa. Charakteryzuje się wachlarzowatymi liśćmi złożonymi z 7-11 klap, klapy są dodatkowo podwójnie piłkowane. Młode liście są owłosione obustronnie, starsze liście tracą włoski, jesienią przebarwiają się na żółto lub czerwono, zaschnięte liście częściowo utrzymują się na gałązkach i odpadają stopniowo do wiosny. Gatunek odporny na mróz. Dość rzadko spotykany w uprawie amatorskiej, mimo swych walorów dekoracyjnych i małych wymagań ekologicznych.
Klon kłosowy (Acer spicatum Lem.) naturalnie występuje na terenie USA. W naszych warunkach tworzy wielopienne, krzaczaste drzewka osiągające do 5 m wysokości i 5 m średnicy korony. Gatunek ten charakteryzuje się seledynowo-zielonym zabarwieniem liści, ponadto są one koronkowo powycinane.
Klon ściętolistny (Acer truncatum Murray) naturalnie rośnie w Chinach. U nas osiąga 4-8 m wysokości i 3-5 m średnicy korony. Uprawa możliwa na całym obszarze kraju z wyłączeniem rejonów o najsurowszych zimach. Gatunek o dużej dynamice wzrostu, dekoracyjny z korkowej korowiny, liście przebarwiają się na jesieni na kolor pomarańczowy.
Kasztanowiec (Aesculus L.)
Kasztanowiec czerwony (Aesculus x carnea Hayne) mieszaniec kasztanowca białego i krwistego uzyskany w 1818r. W uprawie osiąga do 15 m wysokości i 8 m średnicy korony. Pokrój drzewa jest dość rozłożysty, liście ciemnozielone, błyszczące nie są uszkadzane przez szrotówka kasztanowcowiaczka, domieszka obcego gatunku widocznie nie odpowiada szkodnikowi. Drzewo ozdobne z czerwonych kwiatów zebranych w stojących kwiatostanach. Dekoracyjne drzewo alejowe, dobrze prezentuje się jako soliter.
Kielichowiec (Calycanthus L.)
Kielichowiec wonny (Calycanthus floridus L.) naturalnie występuje na południowo-wschodnim obszarze USA. U nas jest krzewem dorastającym do 1,5-2 m wysokości i 1,5-2 m średnicy korony. Charakteryzuje się ciemnozielonym, dekoracyjnym ulistnieniem oraz wielopłatkowymi kwiatami średnicy 4-5 cm i barwy czerwono-brązowej; kwitnie w maju-czerwcu, czasami powtarza kwitnienie w sierpniu ale już nie tak obficie jak wiosną. Kwiaty pachną jak kosaćce bródowe ale ich zapach jest słaby. Wonne są gumowate korzenie – pachną jak przyprawy korzenne – cynamon, kardamon. W uprawie amatorskiej jeszcze dość rzadko spotykany. Uprawa gruntowa możliwa na obszarach gdzie są uprawiane magnolie, podobne zabezpieczanie na zimę – ściółkowanie gleby korą w obrębie systemu korzeniowego. Dobrze znosi przycinane.
Więcej w poradniku forum:
Kielichowiec wonny, chiński i plenny - uprawa, odmiany, rozmnażanie
Dereń (Cornus L.)
Dereń błękitny (Cornus amonum Mill. = C. sericea L. = C. cyanocarpus Moench = C. coerulea Lam.) naturalnie rośnie we wschodnich stanach USA. U nas osiąga do 3-4 m wysokości i 3-4m średnicy korony, tworzy krzewy z rozpostartymi gałęziami. Gałązki mają ciemnowiśniowe zabarwienie, liście osiągają nawet do 12 cm długości, kwiaty kremowe w gęstych, płaskich kwiatostanach w maju-czerwcu. Charakteryzuje się dekoracyjnymi, ciemnoniebieskimi owocami, które mogą przybierać również zabarwienie szaroniebieskie lub nawet białe. W pełni odporny na nasz klimat ale w dalszym ciągu bardzo rzadko spotykany w uprawie amatorskiej poza ogrodami botanicznymi i arboretami.
Dereń kousa (Cornus kousa Hance = C. japonica D. Don non Thunb.) naturalnie występuje w Korei, Chinach i Japonii. Krzew lub niewielkie drzewko dorastające u nas do 7 m wysokości z cienkimi, rozpostartymi gałęziami. Liście długości 5-9 cm. Kwiaty bardzo drobne, zielonkawo-żółte, zebrane po 20-30 w gęstych główkach na długich szypułkach. Dekoracyjne są białe lub kremowe podsadki – zmodyfikowane liście, w kształcie eliptyczne, długości 5 cm. Dereń kousa polecany jest do uprawy w zachodniej części naszego kraju, w surowe zimy pąki liściowe i kwiatowe mogą przemarzać nawet do 90%. Dobrze znosi przycinane i formowanie.
Jesion (Fraxinus L.)
Jesion wąskolistny (Fraxinus angustifolia Vahl = F. tamariscifolia Vahl non Dipp. = F. oxycarpa Willd. = F. oxyphylla Bieb. = F. lentiscifolia Desf. = F. excelsior susbsp. angustifolia Wesm.) naturalnie rośnie na obszarze od Portugalii na zachodzie poprzez północny brzeg Morza Śródziemnego, Austrię, Czechy i Słowację w Europie środkowej po Kaukaz i Iran na wschodzie. Tworzy drzewa o wysokości do 25 m i średnicy korony do 10 m lub wysokie, wielopienne krzewy. Charakteryzuje się cienkogałęzistymi koronami, u starszych drzew korownia pnia jest głębiej rzeźbiona niż u jesionu wyniosłego, liście złożone z 9-13 wąskich, dość sztywnych i błyszczących listków. Drzewo bardziej dekoracyjne niż jesion wyniosły ze względu na drobniejsze liście, do uprawy w kraju zdatne osobniki z nasion z importu z Czech, Austrii, Słowacji i Węgier.
Roztrzeplin (Koelreuteria Laxm.)
Roztrzeplin wiechowaty (Koelreuteria paniculata Laxm.) gatunek ten pochodzi z północnych Chin i Korei. U nas tworzy drzewa o kulistej koronie, dorasta do 10 m wysokości i 6 m średnicy korony. Dekoracyjny z dużych nieparzyściepiarzastych, czasem nawet podwójnienieparzyściepierzastych liści, długości do 35 cm, żółtych kwiatów zebranych w długie na 50 cm wiechy i owoców podobnych do chińskich lampionów. Kwitnie w sierpniu. Preferuje stanowiska ciepłe i suche, zimy w warunkach naszego kraju znosi całkiem nieźle, polecany do uprawy na obszarach o łagodniejszych zimach. Dość wcześnie rozpoczyna wegetację i może być uszkadzany w młodości przez spóźnione przymrozki wiosenne, bardzo dobrze regeneruje uszkodzenia mrozowe i spowodowane przez przymrozki.
Kolkwicja (Kolkwitzia Graebn.)
Kolkwicja chińska (nadobna) (Kolkwitzia amabilis Graebn.) naturalnie rośnie w Chinach. U nas osiąga 2-3 m wysokości i 2-4 m średnicy korony. Jest krzewem dekoracyjnym z łukowato wygiętych pędów oraz burzy różowych kwiatów, które pojawiają się na przełomie maja i czerwca. Uprawa gruntowa możliwa na całym obszarze kraju. Kolkwicja chińska to gatunek idealny do tworzenia grup oraz na żywopłoty, rośnie bardzo szybko, dobrze regeneruje z systemu korzeniowego.
Modrzew (Larix L.)
Modrzew dahurski (Larix gmelinii Ledeb.) naturalnie rośnie w północno-wschodniej Azji. W naszym kraju osiąga 8-20 m wysokości i 3-6 m średnicy korony. Tworzy drzewa o stożkowatym pokroju. Rośnie słabiej (dynamika wzrostu i rozmiary) od odmiany Rumprechta. Jest zupełnie odporny na mróz, choć może być uszkadzany przez spóźnione wiosenne przymrozki. Igły na jesień przebarwiają się na kolor żółty. Wegetacja jest przesunięta o około 2-3 tygodni w stosunku do modrzewia europejskiego – wcześniej rozpoczyna wzrost wiosną ale i wcześniej jesienią przebarwia i zrzuca igły.
Modrzew dahurski odmiana Rumprechta (Larix gmelinii Ledeb. var. principis-rumprechtii Pilg.) naturalnie rośnie w północnych Chinach. W naszym kraju osiąga 10-25 m wysokości i 4-8 m średnicy korony. Odmiana ta charakteryzuje się większą dynamika wzrostu od typu oraz tym, że igły przebarwiają się na jesieni na kolor żółtopomarańczowy. Tworzy drzewa o wyniosłym, stożkowatym pokroju. Jest zupełnie odporny na mróz, choć może być uszkadzany przez spóźnione wiosenne przymrozki. Jak na gatunki pochodzące z chłodnych obszarów rośnie dość szybko, ale znacznie wolniej od naszego modrzewia europejskiego. Wegetacja jest przesunięta o około 2-3 tygodni w stosunku do modrzewia europejskiego – wcześniej rozpoczyna wzrost wiosną ale i wcześniej jesienią przebarwia i zrzuca igły.
Modrzew syberyjski (Larix sibirica Ledeb.) naturalnie występuje na obszarze Rosji od Archangielska na zachodzie po jezioro Bajkał na wschodzie oraz od tundry na północy po granicę z Mongolią na południu. W naturze osiąga do 30-45 m wysokości. U nas dorasta do 10 m wysokości i 3-4 m średnicy korony. Drzewo charakteryzuje się wąskimi, stożkowatymi koronami. Rośnie dość wolno, wolniej od modrzewia dahurskiego i znacznie wolniej od modrzewia europejskiego. Wegetacja jest przesunięta o około 2-3 tygodni w stosunku do modrzewia europejskiego – wcześniej rozpoczyna wzrost wiosną ale i wcześniej jesienią przebarwia i zrzuca igły.
Lespedeza (Lespedeza Turcz.)
Lespedeza krzewiasta (Lespedeza bicolor Turcz.) gatunek ten występuje w Azji na obszarze wschodniej Syberii, Kraju Przymorskiego, Nadamurskiego w Rosji oraz w Mongolii, Chinach, Korei i Japonii. Dorasta do 2-3 m wysokości, w zasadzie należy go traktować jako bylinę, ponieważ pędy bardzo często przemarzają i wiosną wybijają nowe z karpy korzeniowej. Tworzy dość luźne krzewy, gałęzie dołem zdrewniałe, przewijają łukowato. Dekoracyjny z typowych dla motylkowatych drobnych, lilaróżowych kwiatach zebranych w grona do 12 cm długości, kwitnie dość późno – sierpień-październik. Liście trójlistkowe, ozdobne. Gatunek przydatny do tworzenia sezonowych żywopłotów i jako tło dla mniejszych bylin.
Magnolia, rozwoń (Magnolia L.)
Magnolia liliowa, naga, yulan (Magnolia denudata Desr. = M. yulan Desf.) naturalnie występuje w środkowych Chinach. U nas w uprawie jest gęstym, wielopiennym krzewem lub niewielkim drzewem osiągającym do 5-8 m wysokości i 4-6 m średnicy korony. Jedna z bardziej wytrzymałych na mrozy magnolii, była uprawiana w Chinach i Japonii, gdzie wydała dużo odmian i mieszańców z rodzimymi gatunkami mieszańce uzyskane w Europie są jedynie powtórzeniem naturalnych krzyżówek (M. xsoulangiana = M. denudata x M. liliiflora). Charakteryzuje się dużymi, wonnymi, lekko różowymi białymi kwiatami o średnicy do 15 cm, w kształcie pucharu. Kwitnie w kwietniu przed rozwojem liści.
Jabłoń (Malus Mill.)
Jabłoń śliwolistna (Malus prunifolia (Willd.) Borkh.) występuje w północno-wschodniej Azji jednak znana tylko z uprawy. Tworzy wyniosłe drzewa o wysokości do 10 m i średnicy korony 8 m. Kwitnie bardzo obficie – kwiaty białe w pakach różowe średnicy do 2 cm. Owoce żółtozielone lub czerwonawe. Gatunek bardzo wytrzymały na mrozy, polecany do uprawy na terenie całego kraju. Dawniej uprawiana jako podkładka generatywna dla odmian sadowniczych. Obecnie rzadko spotykana w uprawie poza arboretami i ogrodami botanicznymi.
Jabłoń nadobna (Malus spectabilis (Ait.) Borkh.) występuje w Chinach ale już tylko wyłącznie w uprawie. Tworzy małe drzewa o stożkowatej koronie lub duże krzewy o wysokości do 6m i podobnej średnicy korony. Kwiaty w pączkach ciemnoróżowe po rozwinięciu jasnoróżowe, duże o średnicy 4-5 cm, pojedyncze lub półpełne. Owoce żółte średnicy 2-3 cm. Gatunek w Polsce praktycznie nieznany poza kolekcjami dendrologicznymi, bardzo wytrzymały na mrozy polecany do uprawy w całym kraju.
Świerk (Picea L.)
Świerk szorstki (chiński) (Picea asperata Mast.) naturalnie rośnie na terenie północno-zachodnich Chiny włącznie z obszarami półpustynnymi. U nas osiąga 6-18m wysokości i 2-6m średnicy korony. Uprawa możliwa na całym obszarze kraju poza pogórzem. Bardzo odporny na suszę, zadymienie i trudne warunki klimatyczne; polecany do uprawy w miastach. Igły mają eleganckie stalowe zabarwienie utrzymujące się przez cały rok.
Świerk Engelmanna (Picea engelmannii Engelm.) naturalnie rośnie w Ameryce Północnej na terenie USA i Kanady. W naszym kraju osiąga 10-20 m wysokości i 4-8 m średnicy korony. Z wyglądu podobny do świerka srebrnego, z tą różnicą, że igły nie kłują (odmienny sposób ułożenia ich na pędzie). Gatunek odporny na mrozy, podobna dynamika wzrostu jak u świerka kłującego. Uprawa gruntowa możliwa na terenie całego kraju, jednak z uwagi na dużą wrażliwość na chorobę brunatnienie igieł świerka najlepsze warunki do uprawy są w rejonach kraju o niższej wilgotności powietrza – Wielkopolska, Mazowsze, Kujawy.
Świerk ajański (Picea jezoensis Carr.) naturalnie rośnie na Rosyjskim Dalekim Wschodzie, Chinach, Korei i Japonii na wyspie Hokkaido. U nas osiąga 8-20 m wysokości i 3-6 m średnicy korony. Gatunek charakteryzuję się soczystą zielenią igieł i wyniosłym pokrojem korony. Podatny na spóźnione wiosenne przymrozki, dość wcześnie zaczyna wegetację wiosną.
Świerk purpurowy (Picea purpurea Mast.) naturalnie rośnie w Chinach. U nas osiąga wysokość 10-20 m i 4-6 m średnicy korony. Uprawa gruntowa możliwa na terenie całego kraju. Gatunek charakteryzuje się dość powolnym wzrostem oraz czerwonym zabarwieniem młodych pędów wiosną, które utrzymuje się przez 2-3 tygodnie. Dojrzałe igliwie ma kolor seledynowo-stalowy.
Świerk ałtajski (Schrenka) odmiany tienszańska (Picea schrenkiana (Fisch. Et Mey.) var. tienshanica) naturalnie rośnie w środkowej Azji. U nas może osiągnąć 8-20 m wysokości i 3-6 m średnicy korony. Uprawa możliwa na całym obszarze kraju. Gatunek charakteryzuje się dość powolnym wzrostem, nastroszonymi młodymi igłami oraz tym, że tworzy gęste korony o symetrycznym pokroju.
Świerk sitkajski (Picea sitchensis (Bong.) Carr. = P. sitkaensis Mayr.) naturalnie rośnie na zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej (USA, Kanada aż po Alaskę). Osiąga 16-40m wysokości i 3-10m średnicy korony. Do uprawy najlepsze są rejony nadmorskie i pogórze, na obszarach o małych opadach i mroźnych zimach zawodny. Wymaga stale umiarkowanie wilgotnych gleb, nie znosi dłuższych okresów suszy, gatunek szybko rosnący o dynamice wzrostu podobnej do świerka zwyczajnego. Zabarwienie igieł jak u odmiany Galuca świerka srebrnego. Nie jest porażany przez rdzawnikowce w takim stopniu jak świerk srebrny. Gatunek idealny na szpalery i wysokie strzyżone żywopłoty.
Świerk himalajski (Picea smithiana (Wall.) Boiss = P. morinda (Link)) naturalnie rośnie w Himalajach. Osiąga w naszym kraju 2-7m wysokości i 1-3m średnicy korony. Uprawa w gruncie możliwa na obszarach o najłagodniejszych zimach - pas wybrzeża, okolice Szczecina, Wrocławia. Gatunek o płaczącym pokroju (podobny do świerka Brewera lub świerka zwyczajnego odmiany Vinimalis), w naszych warunkach krótkowieczny, drzewo dla kolekcjonerów, wymaga stanowisk zacisznych, rarytas. Igły mają seledynowo-stalowe zabarwienie.
Świerk Wilsona (Picea wilsonii Mast.) naturalnie rośnie w zachodnich Chinach. U nas osiąga 6-18m wysokości i 2-6m średnicy korony. Ze względu na podatność młodych osobników na mróz uprawa zalecana w najcieplejszych rejonach kraju, starsze, kilkuletnie okazy są mrozoodporne. Gatunek o pokroju zbliżonym do świerka zwyczajnego, często drzewa ugałęzione do ziemi z malowniczo przewijającymi gałęziami. Igły są delikatne, ciemnozielone, wąskie, długości 0,8-2 cm.
Sosna (Pinus L.)
Sosna Banksa, banka (Pinus banksiana Lamb.) naturalnie występuje na terenie USA i Kanady. W naszym kraju osiąga w gruncie 4-15m wysokości i 3-6m średnicy korony. Uprawa gruntowa możliwa na terenie całego kraju. Sosna dwuigielna, szyszki długo utrzymują się na gałęziach, rośnie na każdym rodzaju podłoża, na glebach jałowych nie osiąga większych rozmiarów – tworzy bardzo malownicze „naturalne” bonsai, bardzo wytrzymała na mróz. Zimą igły stają się na mrozie fioletowe.
Sosna limba (Pinus cembra L.) naturalnie występuje Alpach i Karpatach, rośnie również w Polsce gdzie jest pod ścisłą ochroną. W naszym kraju tworzy drzewa wysokości 12-20 m i 4-8 m średnicy korony. Uprawa możliwa na całym obszarze naszego kraju, szybciej rośnie na niżu niż w górach. Sosna pięcioigielna, charakteryzuje się powolnym wzrostem oraz srebrzystym wybarwieniem igieł, tworzy regularne, malownicze stożkowate korony. Nasiona duże „orzeszki sosnowe” (MTN 220g).
Sosna limba odmiana syberyjska (Pinus cembra L. var. sibirica Loud. = P. sibirica Mayr) naturalnie występuje na rozległym obszarze od europejskiej części Rosji poprzez Ural i Syberię po góry Ałdańskie na wschodzie oraz Mongolię na południu. W naszym kraju tworzy drzewa wysokości 6-12 m i 2-4 m średnicy korony; w ojczyźnie dorasta nawet do 35 m wysokości. Uprawa możliwa na całym obszarze naszego kraju. Sosna pięcioigielna, charakteryzuje się bardzo powolnym wzrostem oraz srebrzystym wybarwieniem igieł, tworzy regularne, malownicze stożkowate korony. Od typu różni się większymi nasionami (MTN 300g) i szyszkami, oraz ostrostożkowatym pokrojem korony.
Sosna orzechowa (Pinus cembroides Zuch. var. edulis (Engelm.) Voss = P. monophylla var. edulis (Engelm.) M.E. Jones = P. edulis Eng.) naturalnie rośnie w USA na obszarze stanów Wyoming, Teksas i Arizona. Gatunek o pokroju krzewiastym u nas osiąga zaledwie 1-3m wysokości i 1-2m średnicy korony. Uprawa możliwa jedynie w najcieplejszych rejonach kraju, konieczność zabezpieczania na zimę. Sosna dwu(trój)igielna, czasami ma tylko jedną igłę (u sosen rzadkość). Gatunek o dużych (wielkość małego orzecha laskowego), jadalnych nasionach spożywanych przez miejscowych Indian. Wysokie wymagania ekologiczne (wrażliwość na mrozy) powodują, że jest to gatunek typowo kolekcyjny. Igły mają stalowo-zielone zabarwienie przez cały rok.
Sosna Coultera (Pinus coulteri D. Don) naturalnie rośnie na terenie USA w Kalifornii i Nowym Meksyku. W ojczyźnie osiąga wysokość do 30m. U nas, z uwagi na wysokie wymagania ekologiczne, uprawa możliwa w najcieplejszych rejonach kraju z zabezpieczaniem rośliny na okres zimy lub przenoszeniem jej wraz z dużym pojemnikiem do zimnej szklarni. W Polsce osiąga do 4-5 m wysokości i 1-2 m średnicy korony. Gatunek typowo kolekcjonerski, wrażliwy na niskie temperatury i wiatry w okresie zimowych. Sosna trójigielna o zielono-srebrzystym zabarwieniu igliwia, igły mają długość do 30 cm. W USA bywa nazywana „wdowim drzewem” – szyszki ważą do 2 kg i stanowią śmiertelne zagrożenie dla drwali pracujących przy wyrębie drzew.
Sosna gęstokwiatowa (Pinus densiflora S.et Z.) naturalnie występuje na ternie Japonii i Korei. Osiąga wysokość 4-12m i 3-6m średnicy korony. Uprawa możliwa na obszarach o łagodnych zimach i stosunkowo dużej wilgotności powietrza i dużej sumie opadów. Sosna dwuigielna, w swojej ojczyźnie uznane za drzewo święte często sadzona przy świątyniach, jest to najczęściej stosowany gatunek sosny na bonsai. Zabarwienie igieł zielone w odcieniach utrzymuje się przez cały rok.
Sosna alepska (Pinus halepensis Mill.) naturalnie rośnie na północnym wybrzeżu Morza Śródziemnego od Portugalii po Turcję. W naturze osiąga 10-15 m wysokości. W Polsce potencjalnie w dobrych warunkach klimatycznych może osiągnąć do 5-8 m wysokości i 2-3 m średnicy korony. Charakteryzuje się parasolowatą lub zaokrągloną koroną oraz krzywym pniem, jest gatunkiem bardzo odpornym na suszę. Sosna dwu(trój)igielna o cienkich, jasnozielonych igłach, których długość dochodzi do 10 cm U nas z uwagi na wysokie wymagania ekologiczne uprawa możliwa w najcieplejszych rejonach kraju z zabezpieczaniem rośliny na okres zimy lub przenoszeniem jej wraz z dużym pojemnikiem do zimnej szklarni.
Sosna (limba) koreańska (Pinus koraiensis Sieb. et Zucc) naturalnie występuje na dość szerokim obszarze we wschodnie części Rosji, Mandżurii, półwyspie koreańskim oraz w Japonii na wyspach Sikoku i Honsiu. Jest gatunkiem długowiecznym – dożywa 400 lat. W naszym kraju osiąga 6-15 m wysokości i 3-6 m średnicy korony. Jest gatunkiem pięcioigielnym o dynamice wzrostu większej jak nasza rodzima limba. Igły sztywne, długości do 12 cm, dość szerokie, wyraźnie, gęsto piłkowane i tępe na końcu, szaro-zielone, spodem białe, starsze czasem malowniczo przewijają. Gatunek do uprawy na terenie całego kraju, całkowicie odporny na mrozy i rdzę wejmutkowo-porzeczkową.
Sosna zachodnia (Pinus monticola Dougl. ex D. Don.) naturalnie rośnie w Ameryce Północnej na zachodnim wybrzeżu na terenie USA i Kanady od Kolumbii Brytyjskiej i Alberty po Kalifornię. U nas osiąga 10-25 m wysokości i 3-6 m średnicy korony. Charakteryzuje się zielono-srebrzystym wybarwieniem igieł. Jest gatunkiem pięcioigielnym. Igły delikatne, długości do 12 cm. Drzewo rośnie nieco szybciej od limby ale wolniej od wejmutki. Uprawa możliwa na praktycznie całym obszarze naszego kraju, poza obszarami o bardzo niskich temperaturach zimą.
Sosna Bishopa (Pinus muricata D. Don.) naturalnie występuje w USA w Kalifornii, gdzie osiąga 15-25 m wysokości. W Polsce potencjalnie w dobrych warunkach klimatycznych może osiągnąć do 5-8 m wysokości i 2-3m średnicy korony, ze względu na swoje wymagania ekologiczne, uprawa możliwa jedynie w najcieplejszych rejonach kraju, konieczność zabezpieczania na zimę lub przenoszenia jej z dużym pojemnikiem do zimnej szklarni. Gatunek dwuigielny, igły jasnozielone, po roztarciu mają żywiczno-cytrynowy zapach. Roślina typowo kolekcjonerska dla amatorów. Preferuje rejony o wyższej wilgotności powietrza.
Sosna czarna odmiana piramidalna (Pinus nigra Arn. var. piramidalis) naturalnie występuje na terenie Austrii. Osiąga 8-20 m wysokości i 3-6 m średnicy korony. Uprawa możliwa na terenie całego kraju. Sosna czarna jest sosną dwuigielną, pokrój zwarty jajowato kulisty do stożkowatego, gałęzie układają się w koronie ku górze, stare drzewa mają luźny pokrój jak u typu, bardzo wysokie walory dekoracyjne jako soliter. Ciemnozielone zabarwienie igieł utrzymuje się przez cały rok.
Sosna drobnokwiatowa (Pinus parviflora Sieb. et Zucc. = P. pentaphylla Mayr) naturalnie występuje w Japonii na wyspach Honsiu, Sikoku i Kiusiu, gdzie osiąga do 15-20 (30) m wysokości. W naszym kraju osiąga do 7-15 m wysokości i 3-6 m średnicy korony. Charakteryzuje się eleganckim pokrojem – młode drzewa mają gęste, nisko osadzone, stożkowate korony, stare drzewa mają korony parasolowate, spłaszczone. Sosna pięcioigielna, o zielono-szarych do seledynowo-zielonych, spodem białawych, dość krótkich igłach. Często wykorzystywana do tworzenia drzewek bonsai. Całkowicie odporna na mróz. Uprawa możliwa na terenie całego kraju.
Sosna przybrzeżna, nadmorska (Pinus pinaster Ait.) naturalnie występuje na północnym brzegu Morza śródziemnego, w swojej ojczyźnie osiąga 30 m wysokości. Gatunek odporny na wiatry ale dość wrażliwy na suszę i mrozy, preferuje obszary o wilgotnym powietrzu. Sosna dwuigielna o długich na 25 cm, zielonych, sztywnych igłach. W Polsce potencjalnie w dobrych warunkach klimatycznych może osiągnąć do 5-8 m wysokości i 2-3 m, ze względu na swoje wymagania ekologiczne, uprawa możliwa jedynie w najcieplejszych rejonach kraju, konieczność zabezpieczania na zimę lub przenoszenia jej z dużym pojemnikiem do zimnej szklarni.
Sosna kulista (Pinus radiata Roxb.) naturalnie występuje w USA w Kalifornii, gdzie dorasta do 30 m wysokości. Gatunek sosny trójigielny o długich na 15 cm, jasnozielonych igłach. Wzrost dość szybki, w naturze 1-2 letnie siewki mogą mieć wysokość do1,5 m (wyścig z roślinnością trawiastą). W dobrych warunkach klimatycznych u nas może osiągnąć do 8 m wysokości i 4 m średnicy korony. Sosna ta charakteryzuje się parasolowatą koroną u starszych osobników. W naszym kraju, ze względu na swoje wymagania ekologiczne, uprawa możliwa jedynie w najcieplejszych rejonach, konieczność zabezpieczania na zimę lub przenoszenia jej z dużym pojemnikiem do zimnej szklarni. W populacji siewek kilka % osobników charakteryzuje się znacznie większą mrozoodpornością.
Sosna czerwona = żywiczna (Pinus resinosa Ait.) naturalnie rośnie na terenie USA i Kanady w rejonie krainy Wielkich Jezior. Osiąga 4-15m wysokości i 3-6m średnicy korony. Uprawa możliwa na praktycznie całym obszarze naszego kraju. Sosna dwuigielna, gatunek o bardzo małych wymaganiach glebowych, rośnie na pogorzeliskach, drzewo pionierskie, ma duże wymagania świetlne, odporna na mrozy. Zimą igły lekko brązowieją.
Sosna smołowa (Pinus rigida Mill.) naturalnie występuje na wschodnim wybrzeżu USA. W naszym kraju osiąga w gruncie 4-12m wysokości i 2-6m średnicy korony. Uprawa gruntowa możliwa na terenie całego kraju. Wymaga stanowiska słoneczne. Sosna trójigłowa, gatunek odporny na zanieczyszczenia przemysłowe (USA), wytwarza liczne gałązki na pniu i konarach, wyrastają one z pączków śpiących, szyszki silnie kolczaste. Często tworzy wielopienne drzewa, młode okazy mają powyginane pnie. Przydatna do formowania w sztuce bonsai w związku z w/w cechą regeneracji pędów z pnia i konarów. Zimą igły nieco brunatnieją.
Sosna zwyczajna odmiana lapońska (Pinus silvestris var. lapponica) naturalnie rośnie w północnej Skandynawii i Rosji. Osiąga 6-20m wysokości i 2-6m średnicy korony. Uprawa możliwa na całym obszarze naszego kraju. Sosna dwuigielna, odmiana (typ ekologiczny) charakteryzuje się wolniejszym, od gatunku, wzrostem, igły utrzymują się na pędach do 8 lat, drzewa tworzą wąskie korony; ponadto tworzą więcej niż typ gałęzi w okółku. Igły stalowo-zielone przez cały sezon.
Sosna chińska (Pinus tabulaeformis (Carr.)) naturalnie rośnie w górach środkowych Chin oraz na terenie Korei. U nas osiąga 6-20m wysokości i 3-8m średnicy korony. Uprawa możliwa na terenie całego. Sosna dwu(trój)igielna, gatunek o malowniczym parasolowatym pokroju, w przypadku uprawy jako soliter średnica korony jest większa lub równa wysokości drzewa. Bardzo często stosowana do formowania na bonsai.
Sosna Thunberga (Pinus thunbergiana Franco) naturalnie rośnie w Japonia. Osiąga 4-15m wysokości i 3-6m średnicy korony. Uprawa możliwa na obszarach o łagodnych zimach i stosunkowo dużej wilgotności powietrza i dużej sumie opadów. Sosna dwu(trój)igielna, gatunek charakterystyczny dla krajobrazu Japonii, często wykorzystywany w bonsai. Gatunek średnio wrażliwy na mrozy i suszę. Charakteryzuje się ciemnozielonym zabarwieniem igieł oraz licznymi, białymi włoskami chroniącymi pączki.
Sosna hakowata (Pinus uncinata Ramond ex DC = P. mugo ssp. rostrata Hooper = P. montana var. uncinata Willk.) naturalnie rośnie na terenie Europy w Pirenejach i Alpach. Osiąga 3-20m wysokości i 3-8m średnicy korony. Uprawa możliwa w całym kraju. Sosna dwuigielna, wysokorosnący podgatunek kosodrzewiny, często tworzy wielopienne kępy, bardzo odporna na mróz. Igły mają ciemnozielone zabarwienie przez cały rok, są dość sztywne.
Sosna wirginijska (Pinus virginiana Mill.) naturalnie występuje na wschodnim wybrzeżu USA. W naszym kraju osiąga w gruncie 4-15m wysokości i 3-6m średnicy korony. Uprawa gruntowa możliwa na terenie całego kraju. Sosna dwu(trój)igielna, gatunek odporny na mróz, pokrojem zbliżony do sosny Banksa, w młodości pokrój płaczący. Igły zimą seledynowo-zielone, czasem żółte.
Grusza (Pyrus L.)
Grusza chińska (Pyrus pyrifolia (Burm.) Nakai.) gatunek sadowniczy o dużym znaczeniu ekonomicznym w Chinach, Korei i Japonii, wywodzi się z tych terenów. Tworzy drzewa o owalnej koronie, dorasta do 8 m wysokości i 6 m średnicy korony. Dekoracyjny z jasnozielonych, błyszczących liści i białych kwiatów typowych dla gruszy. Wydaje jadalne owoce w kształcie zbliżone do jabłka o złocistobrązowej ordzawionej skórce. U odmian sadowniczych masa owocu dochodzi do 300g. Miąższ szklisty, soczysty i szalenie aromatyczny. Krótkopędy mogą być zakończone cierniem. Gatunek dość odporny na mróz.
Kłokoczka (Staphylea L.)
Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.) naturalnie występuje w Europie, również w Polsce; u nas znajduje się pod prawną ochroną. Preferuje stanowiska słoneczne, gleby ciepłe, rośnie dobrze nawet na podłożu skalisty; mimo tego iż jest to krzew rodzimy nie jest w pełni odporny na mróz wobec czego uprawa polecana w najcieplejszych rejonach kraju. Ozdobny z białych, dzwonkowatych kwiatów zebranych w długie, luźne grona, 5-7 listkowych, intensywnie zielonych liści i nader oryginalnych owoców w postaci kulistych torebek o średnicy do 3 cm. Dorasta do 3-4 m wysokości i 2-3 m średnicy korony, charakteryzuje się dość zwartym wyprostowanym pokrojem.
Ksantoceras (Xanthoceras Bunge.)
Ksantoceras jarzębolistny (Xanthoceras sorbifolium Bunge.) naturalnie rośnie w Chinach w prowincji Hupei. U nas osiąga 1-3 m wysokości i 2-5 m średnicy korony. Uprawa gruntowa możliwa na obszarach o najłagodniejszych zimach - pas wybrzeża, okolice Szczecina, Wrocławia. Krzew dekoracyjny z biało-różowych kwiatów zebranych w kwiatostany długości do 25 cm, kwitnie V-VI oraz z liści przypominających jarzębinę. W Chinach z nasion tego gatunku uzyskuje się jadalny olej (zawartość tłuszczu wynosi 52%). Krzew wymaga gleb gliniasto-piaszczystych, zasobnych w wapń oraz ciepłego i słonecznego stanowiska, dobrze regeneruje z systemu korzeniowego, rarytas dla kolekcjonerów.
Głożyna (Ziziphus Mill.)
Głożyna Jujuba (Ziziphus jujuba Mill.) naturalnie występuje w Europie południowej, w basenie Morza Śródziemnego, przez Azję Mniejsza do Chin, Korei i Japonii. Krzew dorastający w sprzyjających warunkach klimatycznych w naszym kraju do 5 m wysokości i 4 m średnicy korony. Tworzy gęste, cierniste (dwa przylistki przekształcone w ciernie) krzewy o przewisających pędach. Wydaje jadalne, słodkie i aromatyczne owoce – pestkowce – po dojrzeniu czarne, wielkości oliwki – w smaku podobne do daktyli, są często kandyzowane. Liście błyszczące, eliptyczne, wydłużone. Krzew polecany do uprawy w rejonach o łagodnych zimach.
